Aktualności

W wyniku złożonego przez obrońcę wniosku o wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania karnego, Sąd Okręgowy w Częstochowie wznowił postępowanie, a następnie uchylił wyrok nakazowy wydany w sprawie Klienta Kancelarii w części dotyczącej orzeczonego środka karnego w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w tym zakresie sądowi pierwszej instancji.

Wyrokiem nakazowym orzeczono względem Klienta dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w związku ze skazaniem za przestępstwo z art. 178a § 4 Kodeksu karnego. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 42 § 3 Kodeksu karnego Sąd był zobligowany do wydania takiego rozstrzygnięcia i co do zasady (poza szczególnymi wypadkami) nie miał możliwości odstąpienia od wymierzenia dożywotniego zakazu.

4 czerwca 2021 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 42 § 3 Kodeksu karnego w zakresie, w jakim obliguje sąd do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 Kodeksu karnego jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 42 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W ocenie Trybunału, konstrukcja zaskarżonej normy prawnej powoduje związanie Sądu
i praktycznie nie pozostawia pola do swobodnego kreowania przez Sąd sankcji karnej, który to proces należy do istoty sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy karne. Trybunał wskazał, że na etapie orzekania środka karnego sąd ma bardzo ograniczone możliwości wydania rozstrzygnięcia. Swoboda (ale nie dowolność) sądowego wymiaru kary musi zaś być zagwarantowana na etapie decydowania o jej wymiarze, nie zaś w fazie wykonywania. Swoboda wymiaru środka karnego przez sąd orzekający została w bardzo znaczącym stopniu ograniczona przez ustawodawcę, który – przejmując kompetencje władzy sądowniczej – z góry określił, jaka sankcja ma zostać wymierzona w razie wystąpienia określonych w przepisie okoliczności. Co więcej, ustawodawca uniemożliwił sądowi dostosowanie wymiaru środka karnego do charakteru naruszonego dobra oraz do następstw popełnionego czynu, przez co jeszcze bardziej ograniczył minimum wyłączności kompetencyjnej sądu. Nałożenie takich ograniczeń na sąd w zakresie możliwości dostosowania reakcji karnej do okoliczności czynu przekłada się na niemożność realizacji wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawa do sądu. Sąd zostaje sprowadzony w istocie do roli wykonawcy ustawy albowiem – o ile nie zechce doszukać się
w danym stanie faktycznym nadzwyczajnych okoliczności – wydając wyrok skazujący, zmuszony będzie wymierzyć środek karny w wymiarze dożywotnim.

Wydanie tego wyroku przez Trybunał Konstytucyjny otwiera drogę do wzruszania prawomocnych wyroków wydanych po 4 czerwca 2021 roku, które orzekają dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów w związku ze skazaniem za przestępstwo z art. 178a § 4 Kodeksu karnego. Warto jednak przy tym zaznaczyć, że Trybunał nie podważył konstytucyjności dożywotniego wymiaru środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, a jedynie stwierdził, że sam fakt obowiązku orzeczenia tego środka w wymiarze dożywotnim jest niezgodne z Konstytucją.

Sąd rozpoznający wniosek o wznowienie postępowania bada, czy prowadzenie postępowania w oparciu o niekonstytucyjne regulacje i wydanie w takich warunkach orzeczenia przełożyło się na treść tego orzeczenia i sytuację procesową podsądnego. Z tego względu, bardzo istotna jest rola obrońcy, który musi wykazać, że w konkretnym postępowaniu, oparcie przez Sąd rozstrzygnięcia o niekonstytucyjny przepis miało wpływ na treść końcowego wyroku. Niezbędne jest więc szczegółowe przeanalizowanie sprawy i zawarcie prawidłowej argumentacji we wniosku o wznowienie postępowania.

W przypadku uwzględnienia wniosku sąd wydaje wyrok, w którym wznawia prawomocnie zakończone postępowanie karne, uchyla poprzednie orzeczenie w zaskarżonej części i przekazuję sprawę do ponownego rozpoznanie. W uzasadnieniu takiego wyroku wskazuje okoliczności, które powinny zostać wzięte pod uwagę przez sąd pierwszej instancji oraz konieczne do wyjaśnienia fakty.