Aktualności

29/09/2023

Koniec wieloletniej walki – maturzyści poznali decyzję ETPC

Dobiega końca niezwykła sprawa maturzystów z Ostrowca Świętokrzyskiego, którzy od 2011 roku prowadzą spór z polskimi organami administracji publicznej w przedmiocie unieważnienia matur. Początkowo lokalna sprawa trafiła jednak aż na poziom sądownictwa międzynarodowego, gdyż po ponad dwunastu latach o losie decyzji Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej zdecydował… Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Sprawa maturzystów od wielu lat przyciąga uwagę szerokiej publiczności, ponieważ wskutek niespotykanej wręcz woli walki maturzystów zajmowały się nią liczne organy władzy sądowniczej, dotykając kwestii tak istotnych, jak prawo do nauki czy prawo do sądu.

W maju 2011 roku Okręgowa Komisja Egzaminacyjna unieważniła wyniki pisemnej matury z chemii ponad 50 absolwentom dwóch szkół w Ostrowcu Świętokrzyskim, nie udzielając im dokładnych informacji dotyczących zastrzeżeń do ich prac. Maturzyści próbowali odwołać się od tej decyzji, ale ich skargi zostały odrzucone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny. Przepisy nie dopuszczają bowiem możliwości odwołania się od wyników egzaminów w tej drodze.

Maturzyści skierowali zatem skargę do Trybunału Konstytucyjnego, który również nie przyznał im racji, argumentując, że brak możliwości złożenia skargi do sądu administracyjnego w przypadku unieważnienia egzaminu jest zgodny z konstytucyjnym prawem do sądu. Powyższe stanowisko zostało skrytykowane w doktrynie.

Ostatecznie, maturzyści złożyli skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, ale również tutaj ich wątpliwości rozpatrzono niekorzystnie. Trybunał uznał, że choć unieważnienie egzaminu spowodowało pewne niedogodności dla skarżących, to jednak nie naruszyło istoty ich prawa do nauki, ponieważ nie pozbawiło ich możliwości studiowania na wszystkich kierunkach, ale tylko na tych, które uzależniały dostęp od wyników z egzaminu z chemii i tylko przez jeden rok.

W sprawę zaangażowany został także Rzecznik Praw Obywatelskich, który wskazywał, że ustawodawstwo polskie w tej kwestii jest niedoskonałe i wymaga stałej analizy oraz wprowadzenia jeszcze wielu gwarancji dla zdających egzaminy maturalne. Zdaniem Rzecznika, wyrok TK nie zapewnił maturzystom należytej ochrony prawnej. Nieprawidłowości w przebiegu procedury unieważniania egzaminów już w 2011 r. potwierdziła także Najwyższa Izba Kontroli w wystąpieniu skierowanym do Dyrektora OKE.

Ta długa i złożona sprawa niewątpliwie podkreśla trudności w dochodzeniu swoich praw w przypadku wątpliwych decyzji związanych z egzaminami maturalnymi i edukacją. Stanowi ponadto swoisty ewenement w polskim systemie prawnym, nie tylko ze względu na ilość zaangażowanych instytucji, ale także przez wzgląd na upór maturzystów, dla których ten etap edukacji zakończył się już bardzo dawno temu.