Aktualności

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, przyznaje prawo do jednorazowego odszkodowania członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek choroby zawodowej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) często jednak odmawia prawa do wypłaty takiego odszkodowania. 

Kiedy możemy mówić ? zgodnie z wykazem chorób zawodowych ? o wystąpieniu tego typu choroby? Jeżeli w wyniku oceny warunków pracy, można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona wywołana wskutek oddziaływania czynników szkodliwych dla zdrowia w miejscu pracy, bądź też w związku ze sposobem jej wykonywania. Oznacza to zatem konieczność zaistnienia związku przyczynowego pomiędzy zachorowaniem pracownika a wykonywaną pracą, przy czym na zachorowanie mogą mieć wpływ m.in. rodzaj, charakter czy warunki pracy.

Stwierdzenie u pracownika choroby zawodowej wydaje się sprawą prostą. Z kolei uznanie, że śmierć pracownika nastąpiła wskutek choroby zawodowej, co skutkować ma przyznaniem prawa do wypłaty jednorazowego odszkodowania z tego tytułu, jest już kwestią problematyczną w judykaturze.

11 stycznia 2018 r. Sąd Najwyższy rozpatrywał sprawę, w której domagano się przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej po zmarłym.

Lekarz orzecznik ZUS, jak również komisja lekarska organu rentowego nie ustalili związku pomiędzy śmiercią pracownika, a stwierdzoną wcześniej chorobą zawodową ? pylicą płuc, co skutkowało wydaniem przez ZUS decyzji o odmowie wypłaty rodzinie jednorazowego odszkodowania. Sąd Rejonowy uznał odwołanie od decyzji ZUS za bezzasadne, twierdząc ? na podstawie opinii biegłego pulmonologa i biegłego kardiologa ? że nie można przyjąć, aby to właśnie choroba zawodowa była przyczyną zgonu. Również Sąd II instancji nie dopatrzył się związku przyczynowego pomiędzy śmiercią, a rozpoznaną pylicą płuc.

Tymczasem Sąd Najwyższy, uznając skargę kasacyjną za usprawiedliwioną, po raz kolejny podkreślił, że choroba zawodowa nie musi być wyłączną przyczyną zgonu. W ocenie Sądu podstawowe znaczenie ma fakt wpłynięcia choroby zawodowej na powstanie lub powiększenie schorzeń, które doprowadziły do zgonu, a więc to, aby choroba zawodowa stanowiła przyczynę istotną, a nie konieczną zgonu.

Powołując się na utrwalone już w orzecznictwie uznanie, iż na gruncie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania teoria adekwatnego związku przyczynowego Sąd Najwyższy wskazał, że wyrażenie ?wskutek choroby zawodowej? należy rozumieć jako obiektywnie istniejące następstwo faktów i zależność tego rodzaju, że jeden poprzedza drugi i zdolny jest go wywołać. Przekładając powyższą wykładnię na stan omawianej sprawy należy uznać, iż choroba zawodowa zmarłego była ?ogniwem łańcucha przyczyn?, która w ostateczności doprowadziła do zgonu pracownika. Warto w tym miejscu podkreślić, że biegli zarówno w pierwszej jak i w drugiej instancji przyznali, że schorzenie pulmonologiczne stwierdzone u zmarłego pośrednio doprowadziło do zgonu.

Tego typu spraw jest bardzo dużo. W orzecznictwie zaobserwować można tendencję do przyjmowania przez Sądy założenia o konieczności wykazania związku przyczynowego, a więc sprowadzania istoty postępowania do ustalenia czy przyczyną (lub współprzyczyną) śmierci była choroba zawodowa. Można jednak postawić pytanie, czy należy każdorazowo stawiać wymaganie, aby choroba zawodowa stanowiła autonomiczną przyczynę zgonu lub aby przyczyniła się do zgonu w zdecydowanym stopniu. Jeżeli bowiem nawet jest oczywiste, że pracownik zmarł z powodu innej choroby, której zgon stanowi normalne następstwo, ale choroba zawodowa pozostaje w splocie przyczyn zgonu, to nie jest możliwe wartościowanie przyczyn i eliminacja choroby zawodowej, jeżeli w całokształcie powiązań choroba zawodowa miała charakter uwarunkowania ?sine qua non?. 

? ? ? ? ? ?

Źródła:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2018 r., sygn. akt II UK 652/16.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1978 r., sygn. akt II URN 27/78.

Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 26 października 2017 r., sygn. akt IV SA/Wr 302/17.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. ? Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141).

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. 2002 nr 199 poz. 1673).