Postępowania sądowe

Całkowite zaprzestanie czynności przez sąd z powodu COVID-19. W sprawach pilnych prezes sądu apelacyjnego, wojskowego sądu okręgowego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego może wyznaczyć inny sąd równorzędny położony na obszarze tej samej apelacji, jako właściwy do rozpoznawania spraw pilnych należących do właściwości sądu, który zaprzestał czynności.

W wyjątkowych przypadkach, gdy wszystkie sądy apelacyjne w danej apelacji zaprzestaną czynności, wyznaczenia, na wniosek prezesa sądu apelacyjnego, dokonuje Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

 

Sprawy pilne

1. postępowanie karne:

  • wnioski o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania;
  • sprawy, w których jest stosowane zatrzymanie;
  • sprawy, w których orzeczono środek zabezpieczający;
  • przesłuchanie małoletniego świadka lub przesłuchanie świadka przez sąd w postępowaniu przygotowawczym, gdy podejrzany jest zatrzymany;
  • sprawy w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania;
  • sprawy w przedmiocie zarządzenia przerwy w wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego;
  • sprawy o zastosowanie i przedłużenie środka detencyjnego w postaci umieszczenia cudzoziemca w strzeżonym ośrodku, o zastosowanie lub przedłużenie wobec niego aresztu dla cudzoziemców;
  • sprawy, w których wykonywana jest kara pozbawienia wolności albo inna kara lub środek przymusu skutkujący pozbawieniem wolności, jeżeli rozstrzygnięcie sądu dotyczy zwolnienia osoby pozbawionej wolności z zakładu karnego lub aresztu śledczego albo jest niezbędne do wykonania takiej kary lub środka przymusu w tym zakładzie lub areszcie (oraz w zakresie postępowania wykonawczego tych sprawach).

2. sprawy rodzinne:

  • sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (oraz w zakresie postępowania wykonawczego tych sprawach);

3. postępowanie w sprawach nieletnich:

  • dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich (oraz w zakresie postępowania wykonawczego tych sprawach);
  • dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej (oraz w zakresie postępowania wykonawczego tych sprawach);

4. inne sprawy:

  • z wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich w postępowaniu przed sądem lub innym organem w sprawach pilnych;
  • o których mowa w ustawie o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (tzw. „ustawa o bestiach”);
  • o których mowa w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego (oraz w zakresie postępowania wykonawczego tych sprawach),
  • przesłuchania przez sąd osoby w trybie zabezpieczenia dowodu lub co do której zachodzi obawa, że nie będzie można jej przesłuchać na rozprawie.

5. sprawy pilne w postępowaniu administracyjnym:

  • sprawy, w przypadku których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności.

 

Uznanie sprawy za pilną przez prezesa sądu

Prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

Perpetuatio fori

Sąd wyznaczony jako sąd właściwy do rozpoznawania spraw pilnych przez prezesa sądu nadrzędnego pozostaje właściwy do zakończenia postępowania w danej instancji.

 

I. TERMINY PRAWO ADMINISTRACYJNE

W okresie obowiązywania:

  • stanu zagrożenia epidemicznego albo
  • stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 (dalej: „czas epidemii”)

bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:

  • od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem,
  • do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
  • przedawnienia,
  • których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,
  • zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,
  • do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju

nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

WYŁĄCZENIA

Nie dotyczy to jednak:

  • terminów w administracyjnych sprawach pilnych, tj. w sprawach, w których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności;
  • terminów w sprawach wyboru lub powołania organów, których kadencje są określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
  • terminów wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego;
  • terminów w sprawach wniosków i pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.

Szczególne okoliczności

Właściwy organ, sąd lub podmiot może wezwać obowiązanego do dokonania czynności wynikających z przepisów prawa, w oznaczonym terminie i w zakresie, w jakim przepis ten zobowiązuje do dokonania czynności, jeżeli niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przypadku obowiązany powinien wykonać obowiązek w oznaczonym terminie.

Czynności dokonane w trakcie wstrzymania terminów

Czynności dokonane w „czasie epidemii” w celu wykonania uprawnienia lub obowiązku w okresie wstrzymania rozpoczęcia albo zawieszenia biegu terminów są skuteczne.

Epidemia a terminy w prawie karnym

W „czasie epidemii” nie biegnie:

  • przedawnienie karalności czynu oraz
  • przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia.

 

II. TERMINY SĄDOWE I SĄDOWO – ADMINISTRACYJNE

W okresie obowiązywania:

  • stanu zagrożenia epidemicznego albo
  • stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 („stan epidemii”)

bieg terminów procesowych i sądowych w:

a. postępowaniach sądowych, w tym sądowo – administracyjnych,

b. postępowaniach egzekucyjnych,

c. postępowaniach karnych,

d. postępowaniach karnych skarbowych,

e. postępowaniach w sprawach o wykroczenia,

f. postępowaniach administracyjnych,

g. postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ordynacji podatkowej

h. kontrolach celno-skarbowych,

i. postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy o grach hazardowych,

j. innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw,

nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Warto pamiętać, że wszystkie czynności podjęte w tym okresie są skuteczne.

 

WYŁĄCZENIE WSTRZYMANIA TERMINÓW

Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów nie dotyczy:

a. spraw pilnych (jak się wydaje, z wyłączeniem uznanych za pilne przez prezesa sądu, zgodnie z regulacją zawartą w ustawie)

b. terminów w sprawach wyboru lub powołania organów, których kadencje są określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

c. terminów wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego,

d. terminów w sprawach wniosków i pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego,

e. niektórych kontroli i postępowań wskazanych w ustawie prawo zamówień publicznych.

W tym okresie nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach określonych, pilnych.

 

III. TERMINY ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Wstrzymanie terminów na zajęcie stanowiska

Wstrzymanie terminów nie zwalnia z obowiązku zajęcia stanowiska w wyznaczonym terminie (w trybie art. 106 k.p.a.), ale tylko wówczas, gdy:

  • wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego w związku z postępowaniem skarbowym, wynikającym z ordynacji podatkowej, kontroli celno-skarbowej i postępowania w sprawach gier hazardowych;
  • niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną – w pozostałych przypadkach.

Wstrzymanie innych terminów

Bieg terminu:

  • na milczące załatwienie sprawy,
  • w innej sprawie, w której brak wyrażenia przez organ sprzeciwu, wydania decyzji, postanowienia albo innego rozstrzygnięcia uprawnia stronę lub uczestnika postępowania do podjęcia działania, dokonania czynności albo wpływa na zakres praw i obowiązków strony lub uczestnika postępowania,
  • na wyrażenie przez organ stanowiska albo wydanie interpretacji indywidualnej, z wyjątkiem interpretacji indywidualnej w sprawach podatkowych

nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na okres trwania „epidemii”.

W czasie „epidemii” organ lub podmiot może z urzędu wydać:

  • decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania,
  • zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu,
  • wyrazić stanowisko,
  • wydać interpretację indywidualną.

„EPIDEMIA” A ZWŁOKA ORGANU

W okresie „epidemii”:

  • nie stosuje się przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu i podmiotu, prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie;
  • organom lub podmiotom prowadzącym odpowiednio postępowanie lub kontrolę nie wymierza się kar, grzywien ani nie zasądza się od nich sum pieniężnych na rzecz skarżących za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa;
  • zaprzestanie czynności przez sąd, organ lub podmiot, prowadzące postępowanie lub kontrolę nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

 

Niestosowanie wszelkich wyłączeń dotyczących terminów

Przepisów o wstrzymaniu terminów nie stosuje się do terminów związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

 

STAN EPIDEMII A EKSMISJA

Warto pamiętać, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego.