W działalności spółek kapitałowych często pojawia się moment, w którym konieczne jest ich dokapitalizowanie. Może to nastąpić na przykład w związku z przejściowymi problemami finansowymi albo w związku z planowaną inwestycją. W jaki sposób można dokapitalizować spółkę i na co zwracać uwagę?
Możliwości dokapitalizowania spółki kapitałowej jest kilka, jednak ich dobór powinien być uzależniony od konkretnej sytuacji. Do form dokapitalizowania spółki przez jej wspólników lub akcjonariuszy możemy zaliczyć: pożyczkę, dopłaty oraz podwyższenie kapitału zakładowego.
Pożyczka jest jedną z najprostszych form dokapitalizowania spółki. Umowa pożyczki powinna być zawarta w formie pisemnej pomiędzy spółką a jej wspólnikiem lub akcjonariuszem. Sytuacja nieco się komplikuje, gdy wspólnik (akcjonariusz) udzielający pożyczki jest jednocześnie członkiem zarządu spółki ? wówczas konieczna jest reprezentacja spółki przez radę nadzorczą lub powołanie przez zgromadzenie wspólników pełnomocnika spółki do zawarcia takiej umowy oraz wyrażenie zgody na jej zawarcie przez zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie). W przypadku gdy spółka nie ma możliwości spłaty pożyczki, istnieje możliwość jej konwersji na udziały, co wymagać będzie jednak zgody zgromadzenia wspólników.
Zaletą pożyczki udzielanej spółce przez wspólnika (akcjonariusza) jest zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych. Pożyczka powinna być oprocentowana, gdyż w przeciwnym razie spółka będzie zobligowana do zapłacenia podatku dochodowego od świadczeń nieodpłatnych. Pożyczka nie stanowi przychodu i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (za wyjątkiem sytuacji, gdy jest to pożyczka nieoprocentowana).
Możliwość dokapitalizowania spółki w drodze dopłat dotyczy jedynie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dopłaty są możliwe jedynie wówczas, gdy przewiduje to umowa spółki i do oznaczonej tam wartości maksymalnej. Wysokość oraz terminy wnoszenia dopłat reguluje się w uchwale zgromadzenia wspólników. Dopłaty wspólnicy wnoszą proporcjonalnie do posiadanych udziałów. Dopłaty mogą być zwracane, gdy nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.
Zaletą dopłat jest łatwość ich wnoszenia (o ile są one przewidziane w umowie spółki, to wystarcza jedynie uchwała wspólników), zaś ich wadą jest konieczność opodatkowania przez spółkę podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5%. Dopłaty są zatem zbliżone do podwyższenia kapitału zakładowego, jednak tryb ich wniesienia jest znacznie prostszy, gdyż nie wymaga formy aktu notarialnego, objęcia udziałów oraz rejestracji. Dopłaty nie będą stanowiły podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, o ile będą wniesione w trybie określonym w Kodeksie spółek handlowych. Naruszenie reguł określonych w KSH wiązać się będzie z koniecznością opodatkowania dopłat.
Podwyższenie kapitału zakładowego spółki jest najbardziej sformalizowaną formą dokapitalizowania spółki, jednak niepozbawioną swoich zalet. Główną zaletą tej formy dokapitalizowania spółki jest brak konieczności proporcjonalnego dokapitalizowania spółki przez wszystkich wspólników (oczywiście za zgodą tych wspólników). Ponadto kapitał zakładowy można podwyższyć o kwotę niższą od wartości wkładów, na przykład podwyższyć kapitał zakładowy o kwotę 10 000 zł i pokryć go wkładem o wartości 100 000 zł. W takiej sytuacji opodatkowaniu podatkiem PCC w wysokości 0,5% podlega tylko wartość podwyższonego kapitału zakładowego, a więc 10 000 zł, zaś pozostała kwota (90 000 zł), czyli tzw. agio, trafia na kapitał zapasowy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podwyższenie kapitału zakładowego spółki jest wolne od podatku dochodowego od osób prawnych, o ile pokrywane jest wkładem pieniężnym lub przedsiębiorstwem (albo jego zorganizowaną częścią). W przypadku dokapitalizowania spółki z reguły mamy do czynienia z wkładami pieniężnymi, więc opodatkowanie podatkiem dochodowym nie nastąpi. Jeśli jednak przedmiotem wkładu miałby być aport (wkład niepieniężny) inny niż przedsiębiorstwo albo jego zorganizowana część, to powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego, a także obowiązek zapłaty podatku VAT.
Reasumując, każda z wyżej opisanych form dokapitalizowania ma swoje zalety i wady, a wybór właściwej formy powinien być poprzedzony analizą sytuacji spółki, celem dokapitalizowania, wartością dokapitalizowania oraz wieloma innymi czynnikami.
