Blog

Doznałeś uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia wskutek błędu medycznego? A może Twój bliski zmarł w wyniku błędu lekarskiego? W takich sytuacjach możesz ubiegać się o odszkodowanie lub inną formę rekompensaty – w zależności od okoliczności zdarzenia – od szpitala, lekarza czy ich ubezpieczyciela. Jeśli chcesz skutecznie dochodzić swoich praw z tytułu błędu w sztuce lekarskiej, musisz się odpowiednio do tego przygotować.

Dokumentacja medyczna

Najpierw przygotuj dokumentację medyczną z placówki, w której doszło do błędu medycznego. Jako pacjent masz pełne prawo do tego, aby udostępniono ci dokumentację medyczną. Poza tym może ona zostać również udostępniona przedstawicielowi ustawowemu pacjenta lub osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta dokumentację można udostępnić także osobie bliskiej, chyba że inna osoba bliska się temu sprzeciwiła. 

Na wniosek osoby uprawnionej podmiot leczniczy ma obowiązek udostępnić dokumentację medyczną. Pamiętaj, że taki wniosek możesz złożyć w jakiejkolwiek formie – pisemnej, ustnej czy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Podmiot leczniczy nie może uzależniać wydania dokumentacji medycznej od złożenia wniosku na formularzu. Takie specjalne druki mają na celu wyłącznie ułatwienie dla wnioskującego i usprawnienie procesu ubiegania się o dokumentację medyczną, ale absolutnie nie są obligatoryjną formą wniosku. 

Udostępnienie dokumentacji medycznej następuje bez zbędnej zwłoki, czyli w praktyce oznacza to, że powinna ona zostać udostępniona jak najszybciej. Kopia dokumentacji medycznej wydana po raz pierwszy jest nieodpłatna, za kolejne kopie podmiot leczniczy może pobierać opłaty. Zwróć uwagę, aby poprosić o pełną dokumentację medyczną – zarówno indywidualną (dotyczy konkretnego pacjenta, który korzysta ze świadczeń zdrowotnych), jak i zbiorczą (dotyczy ogółu pacjentów lub określonych grup pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych). Więcej informacji o rodzajach dokumentacji medycznej i sposobach jej prowadzenia znajdziesz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 roku w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.

Jeżeli udzielanie świadczeń zdrowotnych w szpitalu, w którym doszło do błędu, było kontynuacją leczenia z innej placówki medycznej albo trafiłeś później do innego szpitala, to w takiej sytuacji także musisz dysponować z tych placówek dokumentacją medyczną. To pozwoli na zbadanie wszystkich okoliczności sprawy i ustalenie czy świadczenia udzielone zostały prawidłowo czy nie oraz czy w następstwie tego doszło do szkody.  

Zakres szkody i jej rozmiar

W konsekwencji udzielania świadczeń medycznych poniosłeś negatywne skutki dla swojej sytuacji osobistej, majątkowej czy rodzinnej. Aby uzyskać odszkodowanie za błąd medyczny zastanów się, na czym dokładnie polega Twoja szkoda. W wyniku nieprawidłowości przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych zakres tej szkody może być różny dla każdego pacjenta, więc żeby ułatwić ci proces ubiegania się o odszkodowanie, przedstawiono poniżej przykładowe sytuacje, które mają wpływ na to, czego możesz domagać się od szpitala.

Możesz wymagać rehabilitacji, którą trzeba przecież rozpocząć jak najszybciej, aby zmniejszyć rozmiar doznanego uszczerbku na zdrowiu albo zapobiec jego powiększaniu się. Najczęściej trzeba opłacić ze swoich własnych pieniędzy pomoc fizjoterapeuty, ponieważ czas oczekiwania na rehabilitację finansowaną ze środków publicznych (czyli refundowaną przez NFZ) wynosi kilka miesięcy, jeśli nie lat, a trzeba działać szybko, aby usprawnić organizm. Policz, ile w skali miesiąca wydajesz na rehabilitację i z jaką częstotliwością jest prowadzona. 

A może okazało się, że po wypisie ze szpitala wymagasz specjalnej diety, spożywania ekologicznych produktów albo innej specjalnej żywności? Musisz przyjmować na stałe leki czy suplementy diety, czego wcześniej nie musiałeś robić? Podsumuj, o ile więcej musisz wydawać teraz na swoją żywność i ile przeznaczasz na leczenie farmakologiczne – to także wchodzi w zakres szkody, którą ponosisz i możesz starać się o jej zwrot. 

Pewnie musisz jeszcze systematycznie korzystać z konsultacji lekarskich, z których wcześniej nie musiałeś? I zapewne są to wizyty prywatne, za które płacisz z własnej kieszeni, bo na „lekarza z NFZ” musiałbyś czekać kilka miesięcy, a pomocy potrzebujesz już teraz. Jeszcze ten lekarz zleca kilka badań do wykonania, które także są odpłatne. Za to wszystko płacisz ze swoich pieniędzy a przecież nie ma w tym twojej winy, że na skutek udzielania świadczeń zdrowotnych doznałeś uszczerbku na zdrowiu czy rozstroju zdrowia. Zwrotu tych kosztów możesz domagać się od odpowiedzialnego za twoją szkodę. 

Zostałeś poszkodowany przez błąd medyczny i nie możesz wykonywać dotychczasowej pracy albo musisz się przekwalifikować, na co nie masz pieniędzy albo podjąłeś się innej pracy, ale wynagrodzenie, jakie otrzymujesz z tego tytułu jest niższe niż to sprzed wyrządzenia szkody. To jest też szkoda, której wyrównania możesz i powinieneś domagać się od sprawcy. 

Co jeszcze będzie Ci potrzebne do odszkodowania? 

Wszystko zależy od okoliczności danej sprawy, ponieważ każdy taki przypadek medyczny należy traktować w sposób indywidualny. Najczęściej, prócz dokumentacji medycznej, przydany jest też spis kosztów poniesionych w następstwie błędu medycznego (o czym mowa powyżej) oraz wszelkiego rodzaju rachunki, paragony czy faktury VAT na potwierdzenie. W procesie sądowym warto powołać świadków, którzy potwierdzą poniesienie przez ciebie szkody, jej zakresu i rozmiaru – mogą nimi być nie tylko członkowie rodziny, ale także sąsiedzi czy znajomi, członkowie personelu medycznego czy nawet inni pacjenci (z którymi leżałeś na jednej sali w szpitalu czy czekali razem z tobą na SOR-ze). Najlepiej także dysponować aktualnymi zaświadczeniami o stanie zdrowia od lekarza prowadzącego czy rehabilitanta wraz z informacjami o rokowaniu na przyszłość. Przy wyjazdach na wizyty lekarskie czy do placówek medycznych na diagnostykę i leczenie warto też przygotować sobie spis takich wyjazdów z oznaczeniem daty i ilości przebytych kilometrów. Z kolei w przypadku utraty zarobków musisz przygotować sobie dokumenty, które wykażą stratę i jej wysokość np. zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia.

Zgłoszenie szkody i termin przedawnienia

Szkodę należy zgłosić do sprawcy, czyli do podmiotu odpowiedzialnego za zdarzenie. Jako poszkodowany pacjent skieruj swoje pismo z roszczeniem do szpitala. Następnie warto je zgłosić do ubezpieczyciela szpitala. Zwracam uwagę, że każdy podmiot leczniczy musi mieć obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Ubezpieczenie OC obejmuje szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych. Ubezpieczyciel szpitala ponosi odpowiedzialność gwarancyjną/akcesoryjną, czyli dodatkową w stosunku do szpitala, czyli najpierw musisz wykazać, że to szpital popełnił błąd medyczny, aby można było przypisać zakładowi ubezpieczeń odpowiedzialność za zdarzenie i domagać się od niego wypłaty odszkodowania. W niektórych przypadkach odszkodowania można żądać bezpośrednio od lekarza. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o ubezpieczeniu podmiotów leczniczych, to zachęcam do zapoznania się z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 roku w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą.

Szpital może ustosunkować się do twojego pisma z roszczeniem w sposób merytoryczny i wskazać, które zarzuty i dlaczego są bezpodstawne, a tym samym nie uznać zasadności twojego żądania. Najczęściej szpital odsyła do swojego zakładu ubezpieczeń, aby też w sposób merytoryczny i obiektywny rozpoznał roszczenie. Ubezpieczyciel posiada cały zespół profesjonalistów, w tym zewnętrznych konsultantów – lekarzy, który posiadają odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe, pozwalające na kompleksowe i rzeczowe przenalizowanie twojej sytuacji, dokumentacji medycznej i zgłoszonych żądań. Zgodnie z przepisami zakład ubezpieczeń ma 30 dni na zajęcie stanowiska i wydanie decyzji w sprawie. Jeśli jest to niemożliwe, termin wynosi 90 dni od zawiadomienia o zaistnieniu szkody, o czym powinieneś zostać poinformowany. Czasami jest niemożliwe wydanie decyzji w powyższych terminach, bo ustalenie odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania może zależeć od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. 

Jeżeli jesteś niezadowolony z wydanej decyzji, to masz prawo się odwołać od niej i przedstawić swoją argumentację, odpierając zarzuty ubezpieczyciela przedstawione w decyzji. Czasem ubezpieczyciel będzie musiał zweryfikować swoje stanowisko, bo pacjent dostarczy mu dodatkową dokumentację medyczną. Jeżeli nawet w wyniku odwołania twoje żądanie nie zostały uznane za zasadne albo zostało ci przyznane zaniżone odszkodowanie, to możesz wnieść pozew do sądu przeciwko szpitalowi, ubezpieczycielowi a nawet lekarzowi. 

Termin na wytoczenie powództwa wynosi 3 lata od momentu, kiedy dowiedziałeś się albo przy zachowaniu należytej staranności mogłeś dowiedzieć się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jeżeli szkoda jest następstwem przestępstwa, to roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W przypadku małoletnich – przedawnienie roszczeń nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez taką osobę pełnoletności.

Pamiętaj, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Termin ten biegnie na nowo od dnia, kiedy poszkodowany otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o uznaniu albo odmowie uznania roszczenia.

Czego mogę – oprócz odszkodowania – domagać się w związku z błędem medycznym?

Odszkodowanie to jedna z form rekompensaty, której możesz domagać się jako osoba poszkodowana w wyniku błędu w sztuce lekarskiej. Określenia „odszkodowanie” używa się potocznie dla wszelkich form indemnizacji, dlatego poniżej przedstawiony został katalog rodzajów roszczeń, z którymi możesz wystąpić do szpitala, lekarza czy ubezpieczyciela przed wszczęciem procesu lub w pozwie. Pamiętaj jednak, że nie każdy błąd medyczny uzasadnia skorzystanie ze wszystkich tych roszczeń, ważne jest tu ustalenie zakresu szkody.

• Odszkodowanie za poniesioną szkodą, która obejmuje stratę rzeczywistą i utracone korzyści, przykładowo: koszty rehabilitacji, kosztu zakupu leków, koszty poniesione na wizyty lekarskie, ale także koszty utraconego wynagrodzenia, które pacjent uzyskałby, gdyby nie szkoda spowodowana błędem medycznym.
• Zapłata z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia poszkodowanego wskutek błędu medycznego.
• Zapłata sumy potrzebnej na koszty przygotowania do innego zawodu, jeżeli poszkodowany pacjent stał się inwalidą i wskutek popełnionego błędu medycznego nie jest w stanie wykonywać dotychczasowej pracy zarobkowej.
• Renta, gdy poszkodowany pacjent utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej – ma ona na celu wyrównanie uszczerbku polegającego na niezdolności do uzyskania z własnej działalności (także w ramach stosunku pracy, na podstawie umów cywilnoprawnych i in.) dochodów takich jak przed zdarzeniem, jest to świadczenie wypłacane okresowo.
• Renta, gdy poszkodowanemu pacjentowi wskutek błędu medycznego zwiększyły się potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, świadczenie okresowe, wypłacane w regularnych odstępach czasowych; najczęściej obejmuje koszty związane z bieżącym i przyszłym leczeniem (np. konsultacje specjalistyczne), koszty zakupu leków czy pomocy innej osoby (opiekunki, pielęgniarki).
• Renta tymczasowa, jeżeli na dzień orzekania nie można w sposób precyzyjny określić zakresu i wysokości szkody. 
• Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, przez którą rozumie się cierpienia fizyczne i ujemne przeżycia psychiczne.
• Ustalenie odpowiedzialności sprawcy szkody za skutki zdarzenia mogące ujawnić się dopiero w przyszłości, których na dany moment nie można ustalić (tzw. roszczenie o ustalenie).

W oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta możesz ubiegać się o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wskutek naruszenia praw pacjenta.