Blog

15 września 2020

Kiedy potrzebna jest zgoda prezesa UOKiK? Podstawy prawne udzielania zgody na koncentrację przedsiębiorców

1515Jednym z najistotniejszych elementów gospodarki wolnorynkowej jest konkurencyjność. Ustawodawca wyposażył Państwo w narzędzia, które mają na celu przeciwdziałanie zachowaniom antykonkurencyjnym, między innymi poprzez kontrolę koncentracji przedsiębiorców. Zasady kontroli koncentracji zostały uregulowane w Ustawie z 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów. Organem właściwym w sprawach uregulowanych ustawą jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 

Ustawa określa w jakich sytuacjach wymagane jest uzyskanie zgody Prezesa UOKiK na dokonanie koncentracji. Należy odnotować, że również przepisy unijne regulują kwestie koncentracji przedsiębiorców. Komisja Europejska właściwa jest do wydawania zgód w przypadku koncentracji mających wymiar wspólnotowy, kiedy łączny światowy obrót wszystkich uczestników koncentracji wynosi 5 mld euro, a łączny obrót przypadający na Unię, każdego z co najmniej dwóch uczestników koncentracji, wynosi więcej niż 250 mln euro. W tym zakresie w każdym z państw członkowskich obowiązuje Rozporządzenie Rady (WE) nr 139/2004 z 20 stycznia 2004 r. w sprawie koncentracji przedsiębiorstw. 

W poniższym artykule skupię się jednak na zgodach wydawanych przez Prezesa UOKiK, będącego właściwym w sprawach koncentracji, które wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. 

Obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji 

Przedsiębiorca z własnej inicjatywy dokonuje zgłoszenia zamiaru koncentracji inicjując w ten sposób postępowanie antymonopolowe przed Prezesem UOKiK. Istotnym jest, że przedsiębiorca zgłasza zamiar, a nie dokonanie koncentracji, co za tym idzie, dopóki nie uzyska zgody Prezesa powinien powstrzymać się od jej dokonania. Zamiar koncentracji podlega obowiązkowi zgłoszenia, jeżeli:

– łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 mld euro 

lub 

– łączny obrót na terytorium Polski przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 mln euro. 

Obrót światowy obejmuje cały uzyskany przez przedsiębiorcę obrót, bez względu na jego pochodzenie. Przez obrót uzyskiwany na terenie RP należy rozumieć obrót, pochodzący ze sprzedaży produktów i usług świadczonych przedsiębiorcom lub konsumentom na terenie Polski. 

Formy koncentracji 

W tym miejscu należy podkreślić, że w Ustawie nie ma legalnej definicji koncentracji, jednak Ustawodawca wskazuje stany faktyczne, które należy rozumieć jako formy koncentracji. Są to:

  • połączenie dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców, 
  • przejęcia przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców, 
  • utworzenie przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy, 
  • nabycie przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 000 000 euro. 

Powyższy katalog ustawowych form koncentracji jest zamknięty. Przy ocenie czy zamiar koncentracji należy notyfikować Prezesowi UOKiK nie ma znaczenia, czy przedsiębiorcy w niej uczestniczący mają siedzibę na terytorium RP, czy na terytorium innego państwa. Obowiązek zgłoszenia Prezesowi UOKiK zamiaru koncentracji stosuje się zarówno do przedsiębiorców polskich jak i przedsiębiorców zagranicznych, istotnym jest to, czy koncentracja wywoła skutki na terytorium RP. Ustawa zawiera również katalog wyłączeń spod obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji, mimo spełnienia powyższych przesłanek – np. w przypadku przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej. Pełen katalog wyłączeń zawarty jest w art. 14 Ustawy.  

Postępowanie przed prezesem UOKiK

Postępowanie antymonopolowe w sprawach koncentracji jest dwuetapowe. Pierwszy etap postępowania trwa miesiąc i w przypadku spraw niewywołujących problemów na tym etapie postępowanie się kończy. W sprawach szczególnie skomplikowanych, co do których z informacji zawartych w zgłoszeniu zamiaru koncentracji lub innych informacji, uzyskanych przez Prezesa w toku postępowania wynika, że istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku w wyniku dokonania koncentracji, inicjowany jest drugi etap postępowania, trwający 4 miesiące w związku z koniecznością przeprowadzenia badań rynku. 

Podstawą wydania decyzji przez Prezesa Urzędu jest analiza zamierzonej koncentracji poprzez przewidywanie jej skutków na konkurencyjność na danym rynku. Ustawa nie zawiera definicji istotnego ograniczenia konkurencji, w związku z czym należy posługiwać się wypracowanymi w doktrynie metodami oceny istotności. Jedną z nich jest tzw. test istotnego ograniczenia, który sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy w wyniku realizacji zamierzonej koncentracji, konkurencja na rynku właściwym ulegnie istotnemu ograniczeniu, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy. Odpowiedź na to pytanie można uzyskać analizując dane, dzięki którym możliwe będzie opisanie aktualnego stanu konkurencji na rynku, a więc np. siły rynkowej uczestników transakcji na tle pozostałych uczestników rynku, właściwości rynku przesądzających o intensywności konkurencji czy prognoz uwzględniających efekty planowanej koncentracji w postaci zmiany struktury rynku i intensywności konkurencji. 

Decyzje wydawane w postępowaniu antymonopolowym 

Najczęściej Prezes Urzędu wydaje decyzję co do istoty sprawy. Takimi decyzjami mogą być: 

– decyzja wyrażająca zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona szczególnie przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku, 

– decyzja wyrażająca tak zwaną zgodę warunkową na dokonanie koncentracji, jeżeli po spełnieniu przez przedsiębiorców określonych warunków, konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, 

– decyzji wyrażającej zgodę na dokonanie koncentracji pomimo istotnego ograniczenia konkurencji, w przypadku, gdy koncentracja przyczyni się do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego albo może ona wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową. 

W przypadku koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona w szczególności poprzez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy na rynku, Prezes Urzędu wyda decyzję zakazującą dokonania koncentracji. 

Wskazane decyzję wyrażające zgodę na dokonanie koncentracji wygasają, jeżeli w terminie 2 lat od dnia ich wydania koncentracja nie zostanie dokonana. Prezes UOKiK może jednak przedłużyć ten termin o rok, jeżeli przedsiębiorca złoży wniosek co najmniej na 30 dni przed upływem terminu ważności decyzji. 

Sankcje za uchybienie przepisom o koncentracji  

Na koniec należy wspomnieć, że niedopełnienie obowiązku zgłoszenia zamiaru dokonania koncentracji w przypadku spełniania ustawowych przesłanek, może skutkować m.in. nałożeniem na przedsiębiorcę dotkliwej kary pieniężnej w maksymalnej wysokości 10% przychodu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Co więcej, Prezes Urzędu może na przedsiębiorcę nałożyć karę stanowiącą równowartość do 50 000 000 euro, jeżeli choćby nieumyślnie we wniosku zgłaszającym zamiar koncentracji zostały podane nieprawdziwe dane, przedsiębiorca nie udzieli żądanych przez Prezesa informacji, czy utrudnia przeprowadzenie kontroli lub przeszukania. 

Mając na uwadze powyższe, należy pamiętać, że zgłoszenie zamiaru koncentracji powinno zostać dokonane z najwyższą starannością, rzetelnie i uczciwie, natomiast sama transakcja powinna nastąpić dopiero po uzyskaniu na nią zgody. 

 

Autor:

Krzysztof Szwajda – prawnik, kancelaria Duraj Reck i Partnerzy.

Więcej na blogu:

  • 12/02/2025

    03 magdalena czech kw web

    Magdalena Czech

    1 stycznia 2025 roku weszła w życie nowa Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2025). Jeśli prowadzisz firmę, to ta zmiana Cię dotyczy! Nowe przepisy mają na celu dostosowanie klasyfikacji do realiów współczesnego biznesu, w tym rozwoju gospodarki cyfrowej, e-commerce i technologii ekologicznych. To duża zmiana, która może wpłynąć na podatki, dotacje i obowiązki administracyjne.

  • 24/01/2025

    Marta Pelc

    Wizyta u lekarza „na NFZ” każdemu kojarzy się z długą kolejką oczekujących. Zasadą jest, że w przypadku chęci skorzystania z świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach, świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej oraz stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne, udziela się ich według kolejności zgłoszenia, a pacjent umieszczany jest na liście oczekujących

  • 12/01/2025

    swoboda kamila web

    Kamila Swoboda

    Niedostępność towaru zakupionego przez konsumenta to częsty przypadek. Zdarza się bowiem, że po zakupie internetowym towar, którego on dotyczy, okazuje się poza zasięgiem sprzedawcy, który nie uaktualnił oferty. Najczęstszym rozwiązaniem takiej sytuacji jest zwrot gotówki oraz anulowanie zakupu, lecz czy stanowi to działanie prawidłowe ze względu na prawa konsumenta?