Blog
Autor:
- Monika Gnacy-Witt
Junior Associate, Kancelaria Adwokacka Duraj Reck i Partnerzy
Obowiązki ubezpieczyciela w toku likwidacji szkody
Właściwe przeprowadzenie procesu likwidacji szkody leży w gestii ubezpieczyciela, na którego ustawodawca nałożył określone obowiązki. W postępowaniu likwidacyjnym ubezpieczyciel nie może ograniczać się jedynie do biernego oczekiwania na zgłoszenie dowodów przez ubezpieczonego; musi działać aktywnie, aby wyjaśnić wszystkie okoliczności sprawy. Postępowanie likwidacyjne nie jest jednocześnie postępowaniem spornym, w jakim mógłby funkcjonować ciężar dowodu w rozumieniu art. 6 k.c. To zadaniem ubezpieczyciela jest ocena zasadności roszczeń poszkodowanego.
Ramy postępowania likwidacyjnego
Istotą postępowania likwidacyjnego jest określenie czy zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą ze zdarzenia losowego, które jest objęte ochroną ubezpieczeniową. W terminie 7 dni od chwili zawiadomienia o wystąpieniu takiego zdarzenia, ubezpieczyciel ma obowiązek podjąć postępowanie likwidacyjne oraz poinformować ubezpieczającego lub ubezpieczonego o otrzymaniu zgłoszenia szkody. W tym czasie powinien także wskazać, jakie dokumenty są niezbędne do ustalenia świadczenia i odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Postępowanie likwidacyjne obejmuje:
1. ustalenie stanu faktycznego;
2. ocenę zasadności zgłoszonych roszczeń;
3. określenie wysokości należnego świadczenia.
Ubezpieczyciel musi sam działać
W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel nie może ograniczać się do biernego oczekiwania, aż poszkodowany sam przedstawi wszystkie dowody; przeciwnie, powinien być liderem tego procesu, podejmując działania niezbędne do ustalenia okoliczności zdarzenia i zasadności roszczenia. Ubezpieczyciel nie może żądać dowolnych dokumentów, a jedynie, jak już zostało powyżej wskazane, niezbędnych. Ubezpieczyciel nie może również żądać dokumentów, których uzyskanie byłoby nadmierne uciążliwe dla osoby zgłaszającej roszczenie. Wreszcie, ubezpieczyciel nie może czekać, aż poszkodowany udowodni, że doszło do wystąpienia określonego zdarzenia ani wstrzymywać swoich działań do momentu prawomocnego rozstrzygnięcia sądu. Innymi słowy nie może czekać na zakończenie postępowania karego, wyrok sądu czy opinię biegłego.
Po przeprowadzeniu procedury likwidacyjnej zakład ubezpieczeń informuje poszkodowanego na piśmie o jego wyniku, wskazując, czy uznaje roszczenie, czy odmawia wypłaty świadczeń.
Termin wypłaty odszkodowania i obowiązki informacyjne
Ubezpieczyciel jest zobowiązany do wypłaty świadczenia w ciągu trzydziestu dni od momentu otrzymania zawiadomienia o wypadku. Gdyby jednak wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela lub wysokości świadczenia okazało się niemożliwe w tym terminie, świadczenie powinno zostać wypłacone w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Powyższe oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia może być usprawiedliwione jedynie wówczas, gdy ubezpieczyciel wykaże, że istniały przeszkody uniemożlwiające wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia, pomimo podjęcia przez niego działań z szczególną starannością. W przypadku niewykazania przez ubezpieczyciela tych przyczyn, popada on w opóźnienie, co uprawnia osobę zgłaszającą roszczenie do żądania odsetek.
W przypadku odmowy wypłaty lub ustalenia innej wysokości świadczenia niż zgłoszone roszczenie, ubezpieczyciel jest zobowiązany do pisemnego wskazania okoliczności i podstawy prawnej tej decyzji oraz poinformowania o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Nadmienić należy, że uzasadniając wydaną decyzję, ubezpieczyciel nie może ograniczyć się do ogólnikowych czy lakonicznych stwierdzeń. Wręcz przeciwnie, zobowiązany jest do szczegółowego i precyzyjnego przedstawienia ustaleń dokonanych w postępowaniu likwidacyjnym, tak aby zapewnić uprawnionemu rzetelną ocenę zasadności decyzji.
Od decyzji ubezpieczyciela można się odwołać
Ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkody wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego (a w umowie ubezpieczenia na cudzy rachunek także ubezpieczonego). W przypadku rażącego niedbalstwa, odszkodowanie również nie przysługuje, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia przewidują inaczej, lub jeśli wypłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności. W ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej możliwe jest ustalenie innych zasad odpowiedzialności ubezpieczyciela niż te określone powyżej, co oznacza, że odpowiedzialność za szkody wyrządzone umyślnie albo na skutek rażącego niedbalstwa może być przyjęta w umowie ubezpieczenia.
Roszczenia wynikające z umowy ubezpieczenia są roszczeniami majątkowymi, a więc ulegają przedawnieniu. Stosownie to art. 819 § 1 k.c. termin przedawnienia wynosi 3 lata. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że strony nie mogą w umowie ubezpieczenia, ani w ogólnych warunkach ubezpieczenia wprowadzać odmiennych regulacji. Jednocześnie bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony dokonał zawiadomienia o wypadku w możliwie najwcześniejszym terminie.
Rzecznik finansowy i droga sądowa
W przypadku gdy ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania lub jego decyzja nie spełni oczekiwań ubezpieczonego, istnieje możliwość złożenia wniosku (skargi) do Rzecznika Finansowego. Rzecznik, po zapoznaniu się ze sprawą, może podjąć różne działania, m.in. wziąć udział w sprawie, zwrócić się do podmiotu rynku finansowego o ponowne rozpatrzenie sprawy, a także wskazać wnioskodawcy przysługujące mu prawa i środki działania. Może również wskazać na możliwość skorzystania z pozasądowego postępowania w sprawie rozwiązywania sporów między klientem a podmiotem rynku finansowego.
Jeżeli i interwencja Rzecznika nie przyniesie zadowalającego rezultatu, poszkodowany może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego. W takim przypadku należy pamiętać o obowiązujących terminach przedawniania oraz o dokładnym przygotowaniu dokumentacji i dowodów, które będą istotne dla procesu.
Warto korzystać z profesjonalnej pomocy
Już w momencie zgłoszenia szkody warto rozważyć współpracę z profesjonalnymi pełnomocnikami (radca prawny, adwokat). Ich zaangażowanie często skłania ubezpieczycieli do bardziej wnikliwego rozważenia swoich decyzji. Dzięki doświadczeniu pełnomocników możliwa jest również precyzyjna ocena zasadności stanowiska ubezpieczyciela, co niewątpliwe wpływa na pomyślne zakończenie sprawy.