Blog

Została podjęta decyzja o rozwodzie? A może dopiero zastanawiasz się, od czego zacząć? W każdym razie uważasz, że nastąpił koniec małżeństwa i nie ma już od tego odwrotu. Zasada jest jedna: tylko i wyłącznie sąd może orzec, że wasze małżeństwo zostało rozwiązane. Od czego zatem zacząć sprawę rozwodową? Od dobrze sporządzonego pozwu. Zapoznaj się z poniższymi informacjami, aby przygotować się do sprawy.

Pozew rozwodowy jako kwalifikowane pismo procesowe

Pozew to szczególnego rodzaju pismo procesowe, ponieważ inicjuje cały proces. Każdy pozew powinien zadośćuczynić wymaganiom przewidzianym dla każdego pisma procesowego, a mianowicie zawierać (art. 126 kodeksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c.):

1. oznaczenie sądu – sprawy rozwodowe rozpoznaje sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie ostatnio zamieszkiwali pod warunkiem, że jedno z nich nadal w tym okręgu mieszka lub przebywa; jeżeli nie ma takiej podstawy, to sprawę kierujemy do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego, a jeśli i taka podstawa odpadła, to właściwy jest sąd miejsca zamieszkania powoda (art. 41 k.p.c.),
2. imię i nazwisko stron wraz ze wskazaniem ich miejsca zamieszkania oraz numerem PESEL, 
3. oznaczenie rodzaju pisma – określenie jego nazwy (tu: pozew o rozwód),
4. osnowę wniosku – konkretne żądanie,
5. dowody – wszystko to, co będzie nam pomocne przy udowodnianiu naszych racji: dokumenty, świadkowie, nagrania itp.,
6. podpis strony – własnoręczny i czytelny, nie może to być kserokopia lub wydruk komputerowy,
7. wymienienie załączników – lista wszystkich dokumentów (lub innych rzeczy np. płyty CD) załączonych do pozwu.

Uwaga! Jeżeli strona reprezentowana jest przez pełnomocnika, to w pozwie należy wskazać również dane pełnomocnika wraz z adresem do doręczeń, a ponadto załączyć pełnomocnictwo szczególne, czyli ze wskazaniem, że dotyczy ono sprawy rozwodowej (art. 426 k.p.c.).

Każdy pozew, oprócz powyższego, powinien zawierać (art. 187 § 1 k.p.c.):

1. dokładnie określone żądanie – żądanie rozwiązania małżeństwa ze wskazaniem, czy bez orzekania o winie czy z orzeczeniem o winie jednej albo obu stron,
2. przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie rozwodu, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu – dokładne ale i konkretne określenie, z jakiego powodu żądamy rozwodu, czyli uzasadnienie, dlaczego nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego; jeżeli właściwość sądu nie jest oczywista na pierwszy rzut oka, to należy dodatkowo uzasadnić, dlaczego strona wytoczyła powództwo przed danym sądem, 
3. nformację o podjęciu próby mediacji lub innego sposobu rozwiązania sporu albo wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia – nie masz obowiązku przystępowania do mediacji czy w ogóle próbować polubownie załatwić sprawę. Po pierwsze dlatego, że mediator nie da wam rozwodu, więc i tak musisz iść z tym do sądu, po drugie możesz nie mieć ochoty (lub możliwości) porozmawiać z małżonkiem na temat rozpadu waszego związku.  

Oprócz tego pozew – nie tylko rozwodowy – może zawierać (art. 187 § 2 k.p.c.):

1. wniosek o zabezpieczenie powództwa – ma na celu uregulowanie relacji stron podczas całego postępowania, ale nie może zmierzać do zaspokojenia w całości żądania powoda (np. żądamy zasądzenia alimentów na dziecko w kwocie 1.000 zł, ale wnosimy o zabezpieczenie tych alimentów poprzez zasądzenie kwoty 500 zł na czas procesu),  
2. wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności – wyrok, który nie jest jeszcze prawomocny, stanowi tytuł egzekucyjny, który po opatrzeniu go klauzulą wykonalności może zostać wykonany w drodze egzekucji; w praktyce rygor natychmiastowej wykonalności w sprawach rozwodowych dotyczy zasądzonych alimentów, 
3. wniosek o przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda, 
4. wnioski służące do przygotowania rozprawy, w tym:

• o wezwanie na rozprawę świadków lub biegłych – aby udowodnić okoliczności, które wskazujemy w pozwie,
• o dokonanie oględzin,
• o zobowiązanie pozwanego do dostarczenia dokumentu, który jest potrzebny do przeprowadzenia dowodu lub oględzin, a który znajduje się w posiadaniu drugiej strony,
• o zażądanie na rozprawę dostarczenia dowodów znajdujących się u osób trzecich albo w instytucjach państwowych.

O czym warto pamiętać? Pozew (wraz z załącznikami) wnosimy w dwóch egzemplarzach, ponieważ jeden jest przeznaczony dla sądu a drugi dla pozwanego. Istotne jest, że do sądu składa się oryginał pozwu (czyli zawierający własnoręczny podpis), zaś dla strony przeciwnej wystarczy odpis, czyli kopia (art. 128 § 1 k.p.c.).

Alimenty od współmałżonka

W pozwie rozwodowym strona może żądać na siebie alimentów od drugiego małżonka (art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej: k.r.o.). Wniosek taki może złożyć ten małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, a znajduje się w niedostatku. Alimentów małżonek może żądać (od współmałżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia) także wtedy, gdy nie znajduje się w niedostatku, ale rozwód wiąże się z istotnym pogorszeniem sytuacji materialnej małżonka niewinnego. 

Wspólne mieszkanie 

Poza tym w pozwie można zażądać rozstrzygnięcia o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania na okres wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków (art. 58 § 2 k.r.o.). Co więcej w wyroku rozwodowym sąd może nakazać eksmisję drugiego małżonka, jeżeli ten utrudnia zamieszkiwanie drugiego małżonka poprzez swoje rażąco naganne postępowanie. Zaś w przypadku zgodnego wniosku obu stron, sąd może orzec o podziale wspólnego mieszkania bądź może przyznać go jednemu z małżonków, jeżeli wyraził on zgodę na opuszczenie mieszkania  bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego.

Co z dziećmi? 

W sytuacji, kiedy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, to siłą rzeczy sprawa rozwodowa musi obejmować także ich sytuację. Mianowicie w pozwie o rozwód powinny znaleźć się stosowne żądania w zakresie władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi, alimentów czy wreszcie miejsca pobytu dzieci.

Zatem po pierwsze określamy, czy władza rodzicielska ma przysługiwać obojgu rodzicom czy tylko jednemu z rodziców – wtedy drugi powinien mieć ją ograniczoną lub zostać jej pozbawiany. Po drugie kontakty z dziećmi powinny być bardzo szczegółowo opisane wraz z terminami i godzinami, podziałami na lata parzyste i nieparzyste (sąd może je ustalić na wniosek stron albo może zostać złożone porozumienie). Dopuszczalne jest też stosowanie opieki naprzemiennej, ale zastosowanie tej instytucji również wymaga szczegółowego uzasadnienia oraz siłą rzeczy zgody obojga małżonków. Trzeba pamiętać, że opieka naprzemienna to nie tylko piecza nad dziećmi obojga rodziców mimo rozwodu ale także problemy natury techniczo-organizacyjnej, związanej np. z „przeprowadzkami” dzieci pomiędzy mieszkaniami rodziców. Następnie wskazujemy wysokość żądanych alimentów, przy czym kwota ta powinna zostać odpowiednio uzasadniona (z podziałem na wydatki np. na żywność, odzież, opiekę zdrowotną, sprawy szkolne czy wakacje – w skali miesiąca), nie może być oderwana od rzeczywistości. I ostatnia kwestia to określenie miejsca zamieszkiwania dzieci, a więc, czy dzieci mają zamieszkać po rozwodzie z matką, czy z ojcem. 

Warto też wskazać choćby jednego świadka, któremu znana jest sytuacja opiekuńczo-wychowawcza dzieci, aby sąd miał ogląd na sprawę również z perspektywy osoby trzeciej. 

Wspólny majątek

Dopuszczalne jest, aby w wyroku rozwodowym sąd dokonał podziału majątku wspólnego małżonków. Jednak jest to obwarowane warunkiem – przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki (przedłużenia, opóźnienia) w postępowaniu. W praktyce oznacza to, że podział majątku podczas rozwodu jest możliwy tylko wtedy, gdy strony są zgodne co do zasad rozdzielenia majątku, czyli porozumiały się w tym zakresie. 

Ile kosztuje rozwód?

Podstawowy koszt sprawy rozwodowej to kwota 600 zł, będąca opłatą od pozwu (art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dalej: u.k.s.c.). Jeżeli sąd orzekł rozwód bez orzekania o winie na zgodny wniosek obu stron, to z urzędu zwracana jest połowa opłaty od pozwu, czyli kwota 300 zł (art. 79 ust. 1 pkt 3 ppkt b) u.k.s.c.).

Gdy stronę reprezentuje fachowy pełnomocnik (radca prawny lub adwokat), to dochodzą koszty zastępstwa procesowego zasądzone przez sąd w wyroku (stawka minimalna ale dopuszczalne jest żądanie kilkakrotności tej stawki), czyli 720 zł (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie/radców prawnych), powiększona o opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości w wysokości 17 zł (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej).

Poza tym wynagrodzenie pełnomocnika reguluje także umowa adwokata lub radcy prawnego z klientem, a wtedy ustalane jest ono indywidualnie. 

Oczywiście powyższe koszty mogą wzrosnąć, jeżeli będzie konieczne np. zasięgnięcie opinii biegłego. 

Podsumowanie

Zanim złożysz pozew w sądzie, musisz się przygotować do sprawy. Przede wszystkim nie kieruj się negatywnymi emocjami czy jednorazową sytuacją. Zastanów się, czy możesz (jest do tego podstawa) rozwieść się bez orzekania o winie – jest to zdecydowanie szybszy sposób na rozwiązanie małżeństwa niż ustalanie, kto ponosi winę za rozkład pożycia. Jeżeli jednak żądasz orzeczenia o winie drugiej strony, to zbieraj dowody, które to wykażą i sąd nie będzie miał wątpliwości co do twojego stanowiska. Kolejna sprawa to alimenty – pamiętaj, że ich wysokość musi wynikać z okoliczności sprawy, więc zbieraj wszystkie rachunki, faktury i inne dokumenty (np. dokumentacja medyczna), które wykażą, że kwota, której żądasz jest zasadna i nie jest zawyżona. Jeśli chcesz załatwić przy okazji temat podziału majtku, a relacja pomiędzy wami tego nie wyklucza, to już wcześniej ustal ze współmałżonkiem, co wchodzi w skład waszego majątku i w jaki sposób chcecie to podzielić. Każda sprawa jest oczywiście indywidualna i wymaga odrębnego podejścia do tematu, niemniej powyżej przedstawione zostały podstawowe informacje, które stanowią punkt wyjścia w sprawach rozwodowych. 

Autor:

Anna Malczewska – prawnik, kancelaria Duraj Reck i Partnerzy.