Blog
Restrukturyzacja przedsiębiorstwa przez podział spółki
Ostatnio pisaliśmy o fuzjach, czyli połączeniach spółek. Dziś przedstawimy Wam procedurę zupełnie odwrotną do łączenia, czyli podział spółki. Biorąc pod uwagę jakie korzyści niesie za sobą łączenie spółek można by się zastanawiać czy podział może mieć jakiekolwiek korzyści. Otóż ma, i to wiele!
Na początek zacznijmy od wskazania, że spółka kapitałowa (czyli tylko spółka z o.o. i spółka akcyjna) może się podzielić na dwie lub więcej spółek, które już istnieją lub które dopiero powstaną z chwilą zarejestrowania podziału (tzw. dzień podziału). Zasadniczo wskutek podziału, zgodnie z art. 529 §1 i 530 §1 KSH, spółka dzielona przestaje istnieć, a jej cały majątek przejmują spółki nowo zawiązane lub istniejące spółki przejmujące. Możliwe jest dokonanie zarówno podziału przez przejęcie całego majątku przez istniejące spółki (art. 529 §1 pkt.1 KSH), podziału przez przejęcie całego majątku przez spółki nowo zawiązane (art. 529 §1 pkt.2 KSH) jak również podział w wyniku którego cały majątek spółki dzielonej przejmą spółki istniejące i nowo zawiązane (art. 529 §1 pkt.3 KSH).
Istnieje jednak jeszcze jeden, szczególny sposób podziału ? tzw. podział przez wydzielenie (art. 529 §1 pkt.4 KSH). Ten sposób podziału różni się od pozostałych tym, że w jego wyniku część majątku spółki dzielonej przejmuje inna spółka istniejąca bądź nowo zawiązana. Natomiast spółka dzielona nie przestaje istnieć (art. 530 §2 KSH). W takiej sytuacji z dniem zarejestrowania wydzielenia (tzw. dzień wydzielenia) spółka przejmująca bądź nowo zawiązana przejmują część majątku spółki dzielonej.
Podział spółek ? podobnie jak łączenie ? cechuje sukcesja uniwersalna praw i obowiązków spółki dzielonej, co oznacza z chwilą podziału lub wydzielenia, spółka przejmująca lub nowo zawiązana z mocy prawa wchodzi we wszystkie stosunki prawne w miejsce spółki dzielonej, w tym przejmuje wszystkie koncesje, licencje i zezwolenia, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Wybór sposobu podziału uzależniony jest od celu w jakim dokonywany jest podział. Spółkę można podzielić np. w celu podzielenia przedsiębiorstwa prowadzonego przez kilku wspólników w formie jednej spółki. W takiej sytuacji korzystny będzie podział spółki przez przejęcie lub zawiązanie nowych spółek. W jego wyniku każdy ze wspólników obejmie udziały w spółkach przejmujących lub nowo zawiązanych i będzie samodzielnie prowadził te spółki zachowując prawa i obowiązki przysługujące spółce dzielonej. Innym przykładem użyteczności instytucji podziału spółki jest zamiar sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa lub po prostu części majątku spółki. W takim przypadku korzystniejszy będzie podział przez wydzielenie, gdyż spółka dzielona wydzieli (na spółkę istniejącą lub nowo zawiązaną) część majątku, która ma być przedmiotem transakcji. W ten sposób przy zachowaniu pełnej sukcesji uniwersalnej możliwe będzie rozdzielenie majątku objętego transakcją od nieobjętego nią, a spółka dzielona zachowa swój byt prawny. Podział przez wydzielenie może mieć też istotne zastosowanie przy reorganizacji dużego przedsiębiorstwa, poprzez wydzielenie części przedsiębiorstwa do osobnej spółki celem usprawnienia zarządzania.
Jeśli chodzi o procedurę dzielenia, to jest ona uzależniona od sposobu podziału, jednak możemy w każdym wypadku określić główne etapy, a są nimi tzw. faza menedżerska obejmująca sporządzenie planu podziału, ogłoszenie planu podziału w Monitorze Sądowym i Gospodarczym lub na stronie internetowej, przygotowanie sprawozdania Zarządu zawierającego prawne i ekonomiczne uzasadnienie podziału oraz złożenie wniosku o wyznaczenie biegłego rewidenta, który zbada plan podziału i wyda opinię. Również w fazie menedżerskiej należy dwukrotnie zawiadomić wspólników o zamiarze podziału, zgodnie z art. 539 KSH. Fazę menedżerską można jednak uprościć eliminując z niej m.in. sporządzenie sprawozdania Zarządu uzasadniającego podział czy poddanie planu podziału badaniu biegłego rewidenta. Uproszczenie jest możliwe na podstawie art. 5381 KSH pod warunkiem, że wspólnicy każdej ze spółek wyrażą na to zgodę. Uproszczenie pozwala zaoszczędzić nie tylko czas ale i koszty.
Po zakończeniu fazy menedżerskiej można przystąpić do fazy właścicielskiej, czyli podjęcia uchwał o podziale. Przejście do tej fazy jest możliwe jeśli od drugiego zawiadomienia wspólników o zamiarze podziału minęło co najmniej 6 tygodni. Uchwałę podejmują Zgromadzenia Wspólników lub Walne Zgromadzenia spółki dzielonej oraz spółek przejmujących. W przypadku spółki nowo zawiązanej uchwałę podejmują wspólnicy spółki nowo zawiązanej w organizacji. Następnie Zarządy każdej ze spółek zgłaszają uchwałę do sądu rejestrowego.
Dzień w którym następuje podział (dzień podziału lub dzień wydzielenia) uzależniony jest od sposobu podziału. W przypadku podziału przez przejęcie podział następuje z chwilą podwyższenia kapitału zakładowego spółek przejmujących. Natomiast gdy podział dokonuje się przez zawiązanie nowych spółek, dniem podziału jest dzień wpisania spółek nowo zawiązanych do rejestru. Bardziej złożona jest sprawa wpisu podziału przez wydzielenie, albowiem również wymaga to wpisu podwyższenia kapitału zakładowego spółki dzielonej lub wpisu do rejestru spółki nowo zawiązanej, ale ponadto konieczne jest wcześniejsze zarejestrowanie kapitału zakładowego spółki dzielonej. Wyjątek stanowi podział gdzie majątek spółki jest wydzielany z innych kapitałów niż kapitał zakładowy (np. z kapitału zapasowego lub rezerwowego), gdyż wtedy nie następuje obniżenie kapitału zakładowego spółki dzielonej (art. 542 §4 KSH).
Podobnie jak przy połączeniu ważne jest aby wcześniej zaplanować na jaki dzień nastąpi podział i w tym celu złożyć odpowiedni wniosek o dokonanie wpisu na konkretny dzień.
Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że choć podział spółki przez wydzielenie wiąże się zazwyczaj z obniżeniem kapitału zakładowego spółki dzielonej, to nie przeprowadza się trwającego co najmniej 3-miesiące tzw. postępowania konwokacyjnego o którym mowa w art. 264 §1 i art. 456 KSH.
