Blog
Skutki zaostrzenia przepisów dotyczących warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności
1 lipca 2015 roku nastąpiła gruntowna reforma kodeksu karnego. Nowelizacją objęte zostały m. in. przepisy dotyczące stosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Ustawodawca zaostrzył przesłanki zawieszenia wykonania kary wprowadzając zasadę zgodnie, z którą sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym rok (poprzednio 2 lata) i tylko w przypadku, gdy sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności. Nie ma znaczenia czy sprawca był uprzednio skazany na karę bezwzględnego pozbawienia wolności, czy też w zawieszeniu, podobnie jak bez znaczenia jest wymiar kary. Każdy przypadek uprzedniego skazania na karę pozbawienia wolności wyklucza możliwość zawieszenia kary za kolejne przestępstwo.
Przedmiotowe zmiany miały przyczynić się do realizacji kodeksowej zasady prymatu kar wolnościowych. Zgodnie z intencją ustawodawcy sądy miały częściej orzekać wobec skazanych kary o charakterze wolnościowym tj. grzywny lub kary ograniczenia wolności (np. prace społeczne). Po trzech latach od nowelizacji trudno jednoznacznie wskazać, czy cel został spełniony. W istocie bowiem wzrosła ilość skazań na karą karę bezwzględnego pozbawienia wolności. Zgodnie z danymi z GUS tylko w 2016 roku liczba osób skazanych „bez zawieszania” wzrosła o niemal 10 000 względem roku 2015 (33 952 skazania w 2015 roku wobec 43 695 w roku 2016).
Warto przy tym podkreślić, że w poprzednich latach opisywana tendencja była malejąca. Powyższe dane mogą prowadzić do konkluzji, iż celem ustawodawcy było w istocie zastosowanie tzw. „terapii szokowej”, w myśl, której kary mają być ? co do zasady ? krótkotrwałe, ale bardziej odczuwalne dla skazanego. Należy jednak unikać generalizowania, albowiem rodzaj i wymiar kary wymierzanej przez sąd uzależniony jest od wielu czynników, w tym związanych z osobą skazanego i powinien być rozpatrywany przez pryzmat indywidualnego przypadku.
Jedynie na marginesie wypada zwrócić uwagę na przepis z art. 75 par. 1 kodeksu karnego, zgodnie z dyspozycją, którego sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Fragment „bez warunkowego zawieszenia jej wykonania” może sugerować, iż w przypadku popełnienia przez skazanego przestępstwa w okresie próby (po 1 lipca 2015 roku) sąd może alternatywnie orzec wobec niego karę pozbawienia wolności w zawieszeniu albo o charakterze bezwzględnym. W istocie sąd jednak takiej możliwości nie posiada i w opisanym przypadku (przy założeniu, że wymierzenie kary pozbawienia wolności będzie w ocenie sądu konieczne) zobligowany będzie do wymierzenia skazanemu kary pozbawienia wolności bez zawieszenia, co wynika z opisanych powyżej zasad zawieszania kary pozbawienia wolności.
