Blog

Jednym z elementów zabezpieczenia kosztów postępowania cywilnego jest obowiązek uiszczania przez strony zaliczek na wydatki sądowe, w tym m.in. na tłumaczenia przysięgłe dokumentów kierowanych do uczestników postępowania władających językiem obcym. W praktyce jednak pojawiają się wątpliwości co do zasadności i wysokości takich zaliczek, zwłaszcza w kontekście konstytucyjnej zasady proporcjonalności oraz prawa do sądu.

Ramy prawne ustalania kosztów tłumaczenia

Wynagrodzenie tłumaczy przysięgłych regulowane jest przepisami wykonawczymi, które szczegółowo określają wysokość stawek za stronę tłumaczeniową oraz sposób jej obliczania. Zgodnie z obowiązującymi normami, strona tłumaczeniowa odpowiada określonej liczbie znaków, a rozpoczęta strona traktowana jest jako pełna. Stawki są ustalane osobno dla każdego kierunku tłumaczenia i są jednakowe dla wszystkich tłumaczy działających na zlecenie sądu.

Zaliczkowanie kosztów tłumaczenia powinno zatem następować w oparciu o przewidywaną objętość materiału oraz ustawowe stawki, bez ich arbitralnego zawyżania. Dokładna analiza objętości dokumentu pozwala z dużą precyzją oszacować koszt tłumaczenia, a tym samym określić rzeczywistą wysokość wymaganej zaliczki.

Ryzyko naruszenia prawa do sądu

Nadmierna wysokość zaliczek może prowadzić do naruszenia prawa do sądu, gwarantowanego zarówno na gruncie krajowym, jak i międzynarodowym. Ustanawianie zaporowych kwot jako warunku proceduralnego, zwłaszcza w sprawach transgranicznych, może skutecznie ograniczyć stronie możliwość realnego udziału w postępowaniu. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy żądana zaliczka znacznie przekracza przewidywane koszty czynności, które ma zabezpieczać.

W tym kontekście warto wskazać, że procedura cywilna przewiduje możliwość uzupełniania zaliczek w toku postępowania, jeśli początkowo wpłacona kwota okaże się niewystarczająca. Tym samym nie istnieje potrzeba nakładania obowiązku zapłaty zawyżonej zaliczki „z góry”, zwłaszcza w sytuacji, gdy skala tłumaczenia jest ograniczona i łatwa do oszacowania.

Zasada ekonomii procesowej i proporcjonalności

Stosowanie zasady proporcjonalności wymaga, aby środki stosowane w toku postępowania były adekwatne do celu, który mają osiągnąć. W przypadku zaliczek oznacza to, że ich wysokość powinna odpowiadać realnym potrzebom wynikającym z przebiegu procesu. W przeciwnym razie działania sądu mogą zostać ocenione jako naruszające zasadę ekonomii procesowej oraz równości stron.

W kontekście kosztów tłumaczeń sądowych, sąd powinien każdorazowo badać rzeczywistą potrzebę tłumaczenia oraz szacunkowy zakres pracy tłumacza. Bezkrytyczne i mechaniczne ustalanie wysokich kwot, bez odniesienia do konkretnego dokumentu, jest nie tylko nieefektywne, ale i potencjalnie niekonstytucyjne.