Sezon chorobowy w pełni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zachęcony sukcesami z 2018 roku, kiedy to po pierwszym półroczu pochwalił się rekordową skutecznością w kwestionowaniu świadczeń chorobowych, podjął decyzję o nałożeniu na pracodawców dodatkowego obowiązku. Czy zgodnie z prawem?
Wraz z początkiem 2019 roku Oddziały ZUS zaczęły wysyłać do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników informację o obowiązku kontrolowania prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez pracowników oraz raportowania ZUS w cyklach miesięcznych (do 15 dnia każdego miesiąca) informacji z przeprowadzonych kontroli. Dla ułatwienia pracodawcom załączono nawet wzór informacji, jaką należy przesyłać odpowiedniemu oddziałowi ZUS.
Wskazany w pismach wysyłanych przez ZUS art. 68 ust. 1 „Ustawy świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa” wprost mówi o uprawnieniu pracodawcy do skontrolowania swojego pracownika w okresie wypłacania wynagrodzenia chorobowego a nie o jego obowiązku. Dlatego pismo wywołuje wiele negatywnych emocji wśród pracodawców. Działania, do których chce przymusić ZUS narażają bowiem pracodawców na dodatkowe koszty i nie wynikają z obowiązujących przepisów prawa.
Od 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma również nowe możliwości do przeprowadzenia skuteczniejszej i szybszej kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich. Obecnie każdy pracownik, któremu lekarz wystawia zaświadczenie lekarskie, zobowiązany jest poinformować specjalistę o adresie pobytu podczas przebywania na L4. Ponadto pracownik powinien poinformować zarówno ZUS, jak i pracodawcę o każdej zmianie adresu pobytu podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Wynika to z faktu, że to właśnie na adres pobytu chorego pracownika, będą przesyłane z ZUS-u zawiadomienia o konieczności stawienia się na badania lekarskie, a także korespondencja dotycząca żądania przedstawienia dokumentów. Pracownik o badaniu może zostać poinformowany również drogą telefoniczną (rozmowa musi być nagrywana za zgodą pracownika) bądź elektroniczną, e-mailem (dla skutecznego zawiadomienia pracownik musi jednak potwierdzić odbiór wiadomości). Ponadto o konieczności stawienia się przed komisją może poinformować chorego osobiście pracownik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub pracodawca. Niestawiennictwo na badaniu będzie miało poważny skutek dla pracownika. Wystawione zaświadczenie lekarskie utraci ważność następnego dnia po wyznaczonym terminie badania.
Tym samym nowe uprawnienia dla ZUS-u pozwalają na podjęcie bardzo szybkiej reakcji, dlatego nakładanie na pracodawców nowego, dodatkowego i kosztownego obowiązku jest zastanawiające. Nawet jeżeli pracodawca decyduje się samodzielnie przeprowadzić kontrolę, rzadko kiedy udaje mu się „nakryć” pracownika na oczywistym naruszeniu zasad prawidłowego korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Z kolei, jeżeli już dochodzi do jakichkolwiek wątpliwości, te najczęściej rozstrzygane są przez ZUS na korzyść pracownika.
Autor:
Karolina Wojtas – aplikant adwokacki, kancelaria Duraj Reck i Partnerzy.
