Właściciel nieruchomości nie ma możliwości wyrażenia sprzeciwu wobec działalności górniczej prowadzonej zgodnie z przepisami prawa, może jednak żądać naprawienia szkody wyrządzonej wskutek takiej działalności. Odpowiedzialność za tego rodzaju szkody ponosi podmiot prowadzący kopalnię.

Co warte podkreślenia na wstępie, przedsiębiorca górniczy ponosi odpowiedzialność tylko za te szkody, które pozostają w związku przyczynowym z działalnością kopalni. Oznacza to, że podmiot prowadzący kopalnię nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstały z innych przyczyn (np. w wyniku naturalnego zużycia, uszkodzenia nieruchomości wskutek zjawisk pogodowych, aktów wandalizmu itp.). 

Jeśli dojdzie już do szkody górniczej wywołanej działalnością kopani, poszkodowany może wybrać sposób naprawienia szkody. Możliwości są dwie – przywrócenie stanu poprzedniego lub wypłata odszkodowania. W praktyce zdecydowanie częściej poszkodowani decydują się na wypłatę odszkodowania. 

Jak otrzymać odszkodowanie za szkody górnicze?

W pierwszej kolejności należy zgłosić szkodą przedsiębiorcy górniczemu, którego działalność doprowadziła do jej powstania. Ustawa nakłada na poszkodowanych obowiązek podjęcia próby ugodowego zakończenia sporu z przedsiębiorcą górniczym i dopiero w razie braku porozumienia, możliwe jest skuteczne wytoczenie powództwa do sądu. Przedsiębiorca powinien w ciągu 30 dni rozpoznać zgłoszenie poszkodowanego. Postępowaniem przedsądowym w sprawie likwidacji szkód górniczych zajmuje się w praktyce administracja kopalni, której działalności dotyczy zgłoszona szkoda. 

Jeśli jednak dojdzie do wytoczenia powództwa o odszkodowanie z tytułu szkód górniczych, to poszkodowany posiada ustawowe zwolnienie od kosztów w całym procesie. Oznacza to brak konieczności uiszczenia opłaty od pozwu, opłaty od apelacji oraz innych opłat i wydatków (np. zaliczki na poczet opinii biegłego). 

Powództwo powinno być wytoczone przed upływem terminu przedawnienia. Termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z tytułu szkód górniczych wynosi 5 lat od momentu dowiedzenia się o szkodzie. W przypadku usunięcia przez poszkodowanego szkody górniczej, możliwe jest żądanie zapłaty odszkodowania w kwocie odpowiadającej rzeczywistym i uzasadnionym kosztom usunięcia szkody.

Jak napisać wniosek w sprawie zgłoszenia szkody?

Strona zainteresowana wszczęciem postępowania składa pisemny wniosek we właściwej siedzibie przedsiębiorcy górniczego lub we właściwej kopalni będącej oddziałem przedsiębiorcy górniczego. We wniosku należy dokładnie określić dane wnioskodawcy oraz datę złożenia wniosku. Należy wskazać nieruchomość, w której powstała szkoda, precyzyjnie opisać szkodę, podać jej rozmiar, zakres uszkodzeń, ewentualnie wartość szkody, wskazać datę ujawnienia szkody. Wnioskodawca powinien także określić jaki sposób naprawienia szkody wybiera – świadczenie pieniężne czy przywrócenia stanu poprzedniego. 

W jaki sposób otrzymać zwrot kosztów zabezpieczeń przed szkodami górniczymi?

Oprócz likwidacji powstałych szkód, przedsiębiorcy górniczy mają również obowiązek zapobiegania powstaniu szkód. Dlatego też w razie nowych inwestycji na terenach górniczych konieczne jest ich zabezpieczenie przed skutkami przewidywanej eksploatacji górniczej. Koszty zabezpieczenia tymczasowo ponosi inwestor, ale przysługuje mu roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów zabezpieczenia. 

W zależności od przewidywanych wpływów eksploatacji górniczej, zalicza się je do jednej z pięciu kategorii i dokonuje się zabezpieczeń odpowiednich dla danej kategorii wpływów. Im wyższa kategoria, tym koszty zabezpieczenia są wyższe.

Aby uzyskać zwrot kosztów zabezpieczenia, inwestor powinien udokumentować przebieg robót budowlanych wraz z wykonywanymi zabezpieczeniami przed szkodami górniczymi. W praktyce dowodem na tę okoliczność jest dokumentacja budowlana, w tym projekt budowlany, dziennik budowy oraz kosztorys. 

Roszczenia o zwrot nakładów na zabezpieczenie nieruchomości powinny być zgłaszane przedsiębiorcy górniczemu w takim samym trybie jak szkody górnicze. W tym przypadku również obowiązuje konieczność wyczerpania drogi ugodowej przed wniesieniem pozwu.

Autor:

Michał Nowosiński – prawnik, kancelaria Duraj Reck i Partnerzy