Blog

14 marca 2024 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania karnego w zakresie doręczeń poprzez umieszczenie treści pisma w elektronicznym portalu informacyjnym. Przepisy o e-doręczeniach wprowadzane nowelizacją z 7 lipca 2023 r. (Dz. U., poz. 1860) są pokłosiem kontynuacji zmian w przepisach procesowych związanych z informatyzacją wymiaru sprawiedliwości. 

Nowe przepisy o doręczeniach elektronicznych dotyczą wyłącznie podmiotów profesjonalnych – tj. prokuratorów, adwokatów, radców prawnych oraz Radców Prokuratorii Generalnej RP. Oznacza to, że np. pokrzywdzony lub oskarżony występujący w sprawie bez profesjonalnego pełnomocnika nie będzie zmuszony do odbierania pism procesowych przez portal informacyjny. W takim przypadku, korespondencja z sądów doręczana będzie w tradycyjny sposób, w szczególności pocztą.

Dla pełnomocników, jak i prokuratorów zmiana w sposobie doręczeń będzie bardzo odczuwalna. Do ustaw dotyczących zawodów prawniczych wprowadzono obowiązek posiadania konta w portalu przez adwokata (art. 37d ustawy Prawo o adwokaturze) i radcę prawnego (art. 22¹¹ ustawy o Radcach Prawnych). 

Doręczenia elektroniczne dokonywane będą wyłącznie przez sąd. Jedynym i zarazem istotnym warunkiem umieszczania pism w portalu będzie dysponowanie nimi przez sąd w postaci elektronicznej, z tym, że nie dotyczy to pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu (art. 133a § 2 k.p.k.).

W dodanym przepisie przewidziano jednak możliwość odstąpienia od doręczenia elektronicznego, jeżeli dokonanie takiego doręczenia nie będzie możliwe ze względu na konkretny charakter pisma. Przykładowo w przepisie wskazano, że taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy zajdzie potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia (art. 133a § 4 k.p.k.).

Aby zapobiec przewlekłemu nieodbieraniu pism, nowelizacja wprowadza także fikcję doręczenia elektronicznego. Pismo będzie uznane za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym doręczenie, czyli informację o dacie odczytania pisma przez adresata. Jeżeli jednak, w ciągu 14 dni od daty umieszczenia treści pisma w portalu informacyjnym odbiorca go nie odczyta, to pismo uzna się za doręczone (art. 133a § 3 k.p.k.). 

Szczegółowe zagadnienia odnośnie do trybu i sposobu dokonywania doręczeń elektronicznych będą zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji.

Wprowadzone przepisy podyktowane są koniecznością usprawnienia kontaktów pomiędzy sądami i uczestnikami postępowania, co więcej w sprawach karnych poszerzono katalog osób, którym mogą być doręczana pisma w tym trybie.

Nie sposób jednak nie zauważyć, że ustawodawca zwlekał z wprowadzeniem doręczeń w tym trybie w procesie karnym, w porównaniu do analogicznych rozwiązań w postępowaniu cywilnym, co nie miało racjonalnego uzasadnienia i jak się zdaje nie pozostawało w opozycji do tzw. tajemnicy obrończej. 

Zmiany należy jednak oceniać pozytywnie, bo jest to krok w kierunku usprawnienia i przyśpieszenia komunikacji na linii sąd – pełnomocnicy, a więc i z korzyścią dla samych klientów. Pojawiają się jednak słuszne głosy w środowisku adwokackim i radcowskim, że wprowadzane zmiany usprawniają pracę tylko jednej strony. Nie wiedzieć, dlaczego ustawodawca przyznaje wyraźnie uprzywilejowanie organom procesowym, albowiem podobnie jak w postępowaniu cywilnym przepisy o doręczeniach są stosowane tylko jednostronnie – pomiędzy sądem a uczestnikami postępowania, a zatem ma zastosowanie tylko do korespondencji wysyłanej przez organy procesowe.